Boomstamzagerij
Begin 1900 waren boomstamzagerijen grote industriële complexen bij water of spoor voor efficiënte houtlogistiek. Grote zagen in open gebouwen verwerkten de boomstammen, aangedreven door stoommachines. Het hout werd gebruikt voor bouw en meubels. De boomstamzagerij bij het Boerenbondsmuseum is in 2016 gebouwd.
Aan het begin van de 1900 waren de meeste boomstamzagerijen uitgestrekte industriële complexen gelegen nabij waterwegen of spoorlijnen om de logistiek van de enorme hoeveelheden hout te vergemakkelijken. Ze bevatten vaak grote, open zagerij gebouwen met massieve zagen en transportbanden. Het typische beeld omvat hoge stapels boomstammen die wachten om verwerkt te worden, en bergen gezaagd hout klaar voor distributie.
De werking van een boomstamzagerij begin 1900 was sterk afhankelijk van zowel menselijke arbeid als machinekracht. Boomstammen werden naar de zagerij gebracht (vaak drijvend via waterwegen of per trein), waar ze eerst werden gesorteerd op grootte en kwaliteit. Vervolgens werden ze naar de zaagmachines geleid waar grote cirkelzagen of lintzagen ze in planken, balken of andere vormen zaagden. Deze machines werden meestal aangedreven door stoommachines, wat een revolutionaire vooruitgang was ten opzichte van de handbediende zagen van vroegere tijden. Werknemers in de zagerij zorgden voor de bediening van de machines en het sorteren en stapelen van het gezaagde hout.
Hoe werkt de boomstamzagerij?
De boomstamzagerij werkt als volgt: De boom wordt op de trein (wagen die op een rail loopt) gelegd en met de spantangen vastgeklemd. De trein(wagen) wordt automatisch door de zaagmachine via een tandrad langzaam naar de zaag gereden. Nadat de zaag is ingesteld, wordt de machine in werking gezet en worden er balken of planken uit de boom gezaagd.
Het hout dat in zagerijen werd geproduceerd, had talrijke toepassingen. In een tijdperk van snelle stedelijke en landelijke ontwikkeling werd veel van het hout gebruikt voor de bouw van huizen, bedrijfsgebouwen en infrastructuur zoals bruggen en spoorwegen. Hout was ook een cruciaal materiaal voor de vervaardiging van meubels, deuren, vloeren en andere huishoudelijke producten.
Ontdek meer van het museum
De boomstamzagerij bij het Boerenbondsmuseum
De boomstamzagerij is in 2016 gebouwd en bestaat uit een stenen onderbouw met daarop gepotdekselde wanden. Dit betekent, dat de planken dakpansgewijze bevestigd zijn. Deze bouwwijze was kenmerkend voor boomzagerijen.
De zaagmachine is van Duits fabrikaat van het merk Schulte Gatter uit 1935 en behoort tot het type vlakzagen of horizontaalzagen. Vlakzagen werken altijd met één zaag. De aandrijving gebeurt met een elektromotor. Deze zaagmachine is destijds bij de fabrikant aangekocht door houtzagerij Lammerink uit Marle, een klein dorpje in de buurt bij Hellendoorn. Vanaf 1935 tot eind jaren zestig is de zaag daar in bedrijf geweest.
