Machinale klompenfabriek
Tussen 1900-1940 schakelde Nederland over van ambachtelijke klompenmakerijen naar machinale fabrieken. In het Boerenbondsmuseum wordt in de machinale klompenfabriek getoond hoe klompen machinaal werden vervaardigd. De machines in deze klompenmakerij zijn afkomstig van klompenmakerij Van Vlerken uit Mierlo.
De overgang van ambachtelijke klompenmakerijen naar machinale klompenfabrieken in Nederland vond plaats aan het begin van de 20e eeuw, voornamelijk tussen 1900 en 1940. Deze periode markeert een belangrijke evolutie in de productie van klompen, waarbij machines het arbeidsintensieve handwerk grotendeels vervingen. Dit leidde tot een snellere productie en de mogelijkheid om op grotere schaal te produceren.
Machinale klompenfabrieken kwamen vooral voor in gebieden waar traditioneel veel klompen werden gemaakt en waar voldoende hout beschikbaar was, zoals in Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel.
De machinale fabrieken waren uitgerust met diverse houtbewerkingsmachines, waaronder draaibanken, freesmachines en snijmachines. Deze machines werden vaak aangedreven door stoommachines of later door elektriciteit, wat een grote stap voorwaarts was ten opzichte van het handmatige gereedschap van de ambachtelijke klompenmakers.
Net zoals bij de ambachtelijke productie, werden de klompen hoofdzakelijk gemaakt van populieren- of wilgenhout. Deze houtsoorten waren ideaal vanwege hun zachte structuur, die het bewerken vergemakkelijkte en comfortabele, duurzame klompen opleverde.
Hoe werkt een machinale klompenmachine
Een passend blok populierenhout wordt in de machine vastgezet. Op deze machine is ook een klomp vastgezet, die als mal fungeert. Een voeler “voelt” de contour van de malklomp en stuurt de beitels aan, die uit het populieren houtblok ernaast een identieke klomp beitelt. De machine kan iedere maat klomp maken d.m.v. verschillende maten malklompen. Klompen worden altijd gemaakt van nat, groen, levend hout. Als de klompen gemaakt zijn gaan ze naar de droogschuur. Als ze goed droog zijn worden ze netjes gladgeschuurd en geschilderd. Er wordt in elke klomp aan de zijkant een klein gaatje geboord, waardoor er twee klompen van dezelfde maat bij elkaar gebonden worden. Zo gaan de klompen naar de klant.
In het Boerenbondsmuseum wordt in de machinale klompenfabriek getoond hoe klompen machinaal werden vervaardigd en geeft bezoekers een beeld van de werkomgeving en de gebruikte technieken. Er worden ook demonstraties gegeven ook hoe deze werden gebruikt in het productieproces. De machines in deze klompenmakerij zijn afkomstig van klompenmakerij Van Vlerken uit Mierlo.
Ontdek meer van het museum
De eerste machinaal gemaakte klomp van Nederland
Vóór 1900 werden klompen uitsluitend met de hand gemaakt, maar daar komt vanaf dat jaar verandering in. De jonge klompenmaker Coppens uit Lieshout (vader van de bekende fotograaf Martien Coppens) gaat naar de beurs in Parijs en koopt een machine, die uit een blok populierenhout een kant en klare klomp maakt. Dit was de eerste klompenmachine in Nederland. De allereerste machinaal gemaakte klomp in Nederland is door de familie Coppens aan ons museum geschonken en pronkt nu aan de wand in deze machinale klompenmakerij.
